Polski Październik

Po śmierci Stalina w PZPR ukształtowały się dwie frakcje – puławianie – opowiadający się za reformami oraz natolińczycy – zwolennicy dawnego porządku. Stopniowo zaczynała się odwilż, czyli polityka liberyzacji, m.in. w zakresie życia codziennego i kultury. W tym czasie, w dniach od 28 do 30 czerwca 1956 r. doszło do wystąpień robotników w Poznaniu. Podczas tzw. Poznańskiego Czerwca protestowali przede wszystkim przedstawiciele Zakładów Przemysłu Metalowego H. Cegielski, które w latach 1949 – 1956 nosiły nazwę Józefa Stalina. Domagali się oni zwrotu nieprawnie pobranego podatku od wynagrodzeń, obniżenia wygórowanych norm produkcyjnych i podwyżek płac. Szybko zaczęły pojawiać się również hasła antykomunistyczne. O godzinie 6.30 zakładowe syreny dały znak do rozpoczęcia protestu. Robotnicy opuścili zakład i w zwartym pochodzie ruszyli pod siedziby Miejskiej Rady Narodowej i Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Do protestujących przyłączali się pracownicy innych zakładów. Demonstranci śpiewali po drodze hymn narodowy, "Rotę" i pieśni religijne, między innymi "Boże, coś Polskę" z frazą "Ojczyznę wolną racz nam wrócić Panie". Pojawiły się biało-czerwone sztandary i transparenty z hasłami ekonomicznymi, np. "Żądamy podwyżki płac", "Chcemy chleba", "Jesteśmy głodni", "My chcemy wolności" czy "Precz z czerwoną burżuazją". Demonstracje zostały krwawo stłumione przez władze. Zginęło wówczas około 70 osób. Wydarzenia te wpłynęły na przyśpieszenie zmian w najwyższych kręgach partyjnych. 20 października na I sekretarza PZPR został wybrany Władysław Gomułka. Polacy przyjęli nowego sekretarza z entuzjazmem, doprowadziło to także do porozumienia z prymasem Wyszyńskim. Na fali odwilży Katowicom przywrócono oryginalną nazwę – w latach 1953 – 1956 miasto nazwano Stalinogrodem. Zdeformowano także centralny system zarządzania gospodarką oraz aparat bezpieczeństwa – utworzono Służbę Bezpieczeństwa. Gomułka jednak uważał za słuszny ustrój, w którym przywódczą rolę odgrywała partia komunistyczna. Podczas słynnego przemówienia w październiku 1956 roku przypomniał, że czas wiecowania zakończył się i należy powrócić do pracy. Wkrótce rozpoczął powolny proces ograniczania swobód obywatelskich. Symbolem końca okresu ustępstw ze strony Gomułki stało się zamknięcie pisma ,,Po prostu’’ i rozpędzenie przez milicję demonstrantów protestujących przeciwko tej decyzji.