Referendum i sfałszowane wybory

Od 28 czerwca 1945 roku w Warszawie funkcjonował Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej. Jego skład uzgodniono w Moskwie w trakcie trwania procesu przywódców Polskiego Państwa Podziemnego. Premierem rządu został Edward Osóbka – Morawski. Funkcję wicepremiera i ministra rolnictwa objął Stanisław Mikołajczyk. 5 lipca 1945 roku TRJN został uznany przez Stany Zjednoczone i Wielką Brytanię, co większość polskich środowisk politycznych uznało za zdradę. Skoncentrowana wokół Mikołajczyka opozycja powołała do życia Polskie Stronnictwo Ludowe. Komuniści byli natomiast skupieni wokół Polskiej Partii Robotniczej. Wkrótce w Polsce miały odbyć się wolne wybory, lecz komuniści, w obawie przed złym wynikiem, przesuwali ich termin. Postanowili również, 30 czerwca 1946 roku, przeprowadzić referendum. Polacy mieli wypowiedzieć się w kwestii likwidacji senatu, reformy rolnej oraz poparcia wobec granicy na Odrze i Nysie. Tuż przed głosowaniem rząd Osóbki -Morawskiego obiecał poprawę warunków życia rolników. Z kolei Władysław Gomułka, wicepremier i minister Ziem Odzyskanych, wygłosił słynne przemówienie, w którym dobitnie tłumaczył, jak należy głosować. W typowym dla siebie stylu wychwalał tzw. demokrację ludową. Według nieoficjalnych danych większość sprzeciwiała się likwidacji senatu i zmianom własnościowym. Oficjalnie podano jednak sfałszowane wyniki, z których wynikało, że Polacy zastosowali się do komunistycznego wezwania: ,,Głosuj trzy razy tak!’’. Podczas przygotowań do wyborów przyjęto korzystną dla komunistów ordynację wyborczą, która pozwalała m.in. na pozbawienie praw wyborczych bez wyroku sądowego. Dla uzyskania lepszych wyników i potwierdzenia współdziałania z innymi partiami, komuniści stworzyli tzw. Blok Demokratyczny. Wybory odbyły się 19 stycznia 1947 roku, ale zostały sfałszowane, tak jak referendum. Według podanych wyników komuniści otrzymali aż 80 % głosów i przejęli pełnię władzy w Polsce. Nowy sejm wybrał na urząd prezydenta Bolesława Bieruta, zaś premierem został Józef Cyrankiewicz.